سنگ تراورتن چیست؟
پیش گفتار
شناخت مصالحی مثل سنگ در نگاه اول آسان و راحت است ولی تنوع بالا و ساختار سنگ ها بسیار زیاد می باشد که در ادامه مقاله به شناخت سنگ تراورتن می پردازیم.
سنگ تراورتن (Travertine)
از جمله سنگهای رسوبی و به عنوان پرفروش ترین سنگ برای نمای ساختمان شناخته می‌شود.
علت آن هم تم رنگی روشن این سنگ در کنار تخلخل بالای آن است که این سنگ را به بهترین گزینه برای نما تبدیل کرده است.
اما از آنجا که در گذشته سنگ تراورتن هنوز شناخته نشده بود، از سنگهای گرانیت و چینی برای نما استفاده می‌کردند، اما امروزه توجه سازندگان به سمت انواع سنگهای تراورتن جلب شده است.
درواقع پرمصرف‌ترین سنگ در میان انواع سنگهای طبیعی هم همین سنگ تراورتن است.
نوع سنگ تراورتن
سنگهای تراورتن در دسته سنگهای رسوبی متخلخل قرار می‌گیرند. این سنگ نوعی سنگ آهکی است که از رسوب چشمه‌های آب معدنی به ویژه چشمه‌های آب گرم به وجود می‌آید.
کانی‌های تشکیل‌دهنده این سنگ‌ها غالبا از جنس کربنات کلسیم (CACO3) است.
فرآیند شکل‌گیری تراورتن در مکان‌های ناهموار، بستر رودخانه‌ها و چشمه‌های آب گرم و مانند آن آغاز می شود.
به این صورت که با پاشیدن شدن آب تعادل شیمیایی آن به هم خورده و co2 آزاد می کند.
سپس کربنات کلسیم (CACO3) موجود در آب رسوب می کند؛ به این ترتیب به مرور سنگهای تراورتن به وجود می آیند.
حفرات موجود در این سنگ که به آنها تخلخل گفته می‌شود از فضای اشغال شده توسط گاز کربن دی اکسید موجود در آب به وجود می آید.
میزان این تخلخل های بین بلوری از کم تا متوسط است که گاهی با تخلخل های درشتی در مناطق آبی نیز تشکیل می شود.
سنگ تراورتن در کجا تشکیل می شود؟
فرآیند تشکیل سنگهای تراورتن (Travertine) فقط در آبهایی امکان پذیر است که مقدار زیادی کربنات کلسیم داشته باشند و از غلظت کم مواد آلی و PH بزرگتر از ۸ برخوردار باشند.
با این وجود نکته مهم تر جهت تشکیل این سنگ دمای بالای هوا و جریان آب سریع‌تر از ۰.۵ تا ۳.۵ متر بر ثانیه است.
تاریخچه تراورتن
سنگ تراورتن (Travertine) به عنوان یکی از مهمترین مصالح ساختمانی پرمصرف، دارای تاریخچه طولانی و معتبری است که یکی از ماده های ساختمانی برجسته در دوران قرون وسطی یا حتی در قبل از آن به حساب می آمد.
اولین کشف سنگ تراورتن به سال ۷۵ قبل از میلاد برمی گردد. این سنگ ساختمانی لوکس و پرطرفدار در ایتالیا به وفور یافت می‌شود.
از این رو است که رومیان آثار برجسته زیادی دارند که از این سنگ ساخته شده است، به عنوان مثال:
مشهورترین شگفتی رومی با نام کولوسئوم همانگونه که در تصویر می بینید با سنگ تراورتن ساخته شده است.
نام گذاری این سنگ نیز ریشه در نام یکی از شهرستان های روم به نام Tiburtinus دارد.
سنگ تراورتن (Travertine) در دسته سنگهای پرمصرف در طول تاریخ بوده است که از مهمترین دلایل آن می توان به در دسترس بودنش اشاره کرد.
امروزه نیز از این سنگ به میزان زیادی به خصوص در نماهای بیرونی به کار برده می شود.
همچنین با پیشرفت علم و تکنولوژی فرآیندهایی مانند رزین و اپوکسی روی این سنگ اعمال می شود که موجب کارآیی بهتر این سنگ و دوام و استحکام بیشتر آن شده است.
رنگ بندی سنگ های تراورتن
زمانی که تراورتن در معرض دمای شدید قرار می گیرد به طور طبیعی رنگ می گیرد.
اختلاف رنگی مختلفی که در این سنگ ایجاد می شود به تنوع کانی های موجود در آن بر می گردد که خود را به صورت رگه ها و رنگ های مختلف نشان می دهند.
حال با فعال شدن ماده کربناته آراگونیت با وجود دمای بسیار زیاد و بارش، تراورتن به رنگ های مختلف سفید، قرمز، زرد، نارنجی و قهوه ای در می آید.
هم چنین از خاک های کلسیت رنگ های خاکستری، سفید، زرد و گاها سبز به خود می گیرد. به طور خلاصه می توان بیان کرد هر چه تنوع کانی های موجود در سنگ کمتر باشد رنگ سنگ رو به روشنی می رود.
با وجود طیف وسیعی از رنگ ها و طرح های مختلف تراورتن، شاید انتخاب سنگ مناسب برای پروژه شما کار دشواری باشد.
توجه به انتخاب رنگ مناسب دکوراسیون ساختمان یکی از عوامل مهم در انتخاب سنگ است.
با این وجود عوامل دیگری از جمله منطقه،کاربرد و… وجود دارند که در انتخاب شما تاثیر بسزایی خواهند گذاشت.
ویژگی های سنگ تراورتن
مقاوم در برابر سایش و ضربه
دوام سنگ تراورتن از قرن ها پیش آن را به یکی از محبوبترین مصالح ساختمانی تبدیل کرده است.
برای پی بردن به این موضوع می توان به همان بنای رومی کولوسئوم اشاره کرد که با وجود گذشت سالها همچنان سالم باقی مانده است.
سهولت در برش و شکل دادن
برش و شکل گیری سنگ های تراورتن در مقایسه با سنگهای گرانیت و مرمریت بسیار آسانتر است.
مقاومت بالای در برابر فشار و گرما
همانگونه که در نحوه تشکیل آنها بیان شد تراورتنها در برابر فشار و گرما از مقاومت بالایی برخوردارند.
عایق حرارتی و صوتی خوب
این موضوع به علت وجود تخلخل هایی که در این سنگ ها وجود دارد. عایق حرارت بودن آنها موجب شده است که در آتش سوزی ها مقاومت خوبی از خود نشان دهند.
چسبندگی خوب با ملات
این ویژگی نیز برخواسته از وجود تخلخل در تراورتن است.زیرا با وجود این حفره ها در هنگام نصب سنگ ملات سیمانی داخل حفره ها نفوذ می کند و موجب چسبیدن بهتر آنها به نما می شود و از سقوط جلوگیری می کند.
در صورتی که در سنگ هایی مانند گرانیت که از تخلخل بسیار ناچیزی برخوردارند نصب آنها کمی سخت تر است.
سبک وزن بودن
کاملا مشخص است که تخلخل های موجود در سنگ موجب کاهش وزن سنگ شده و هنگام استفاده در ساختمان موجب می شود بار کمتری به اسکلت اصلی ساختمان وارد شود.
صیقل پذیری بالا
این سنگ ها دارای خاصیت صیقل پذیری بالایی هستند از جمله تراورتن عباس آباد و تراورتن حاجی آباد. به همین دلیل برای استفاده در نماهای حجمی از جمله نماهای رومی کاربرد فراوانی دارند.
جذب آب بالا
این موضوع تا حد زیادی با وجود فرآوری های رزین و اپوکسی و پرداخت های انجام شده روی آن مانند صیقلی برطرف شده است.
تنوع طرح و رنگ
تراورتن به علت ناخالصی هایی که درآن به وجود می آید رنگ ها و طرح های مختلفی از آن به وجود می آید.
تعدادی از آنها تراورتن عباس آباد سفید هستند و تعدادی مانند تراورتن قرمز آذرشهر دارای رنگ های تند هستند.
هم چنین جالب است بدانید که سنگ تراورتن (Travertine) از نظر طرح و الگو مانند سنگ های مرمر هستند.
حال با توجه به اینکه بیان شد تراورتن ها دارای لایه بندی هایی هستند این لایه ها این سنگ را به شکل موجدار می کنند.
با این وجود شاید تاکنون اسم تراورتن موجدار و بی موج را نیز شنیده باشید. این موضوع به نحوه برش این سنگ در کارخانه های سنگبری برمی گردد.
سنگ تراورتن برش موجدار ، برش بی موج
برش موجدار یا vein cut در واقع برش سنگ به همان صورتی است که از معدن استخراج شده است یعنی موجدار. به این صورت که سنگ را به صورت عمودی برش داده تا رگه ها و موج ها به همان صورت اول باقی بمانند.
در برش بی موج که امروزه طرفدارای بیشتری دارد و متداول تر است کوپ را چرخانده و در جهت رگه ها آن را برش می دهند در این صورت سنگی بی موج بدست می آید.
به دلیل اینکه در برش موجدار دستگاه برش به رگه ها برخورد می کند و همانطور که گفتیم این رگه ها حاصل ناخالصی ها موجود در سنگ هستند
از استحکام کمتری برخوردارند و در نتیجه در برش شکسته می شوند و پرتی بیشتری دارند.ولی دربرش بی موج این مشکلات به وجود نمی آید.
با توجه به این موضوع پس از برش کوپ سنگ تراورتن آن را براساس مشخصات آن از قیبل کم و زیاد بودن رگه ها و دیگر موارد به درجات مختلفی تقسیم می کنند.
کاربرد سنگ تراورتن
مهم ترین کاربرد تراورتن، استفاده از آن به عنوان سنگ نما است. درواقع مهمترین و رایج‌ترین سنگ برای نما علی‌الخصوص نمای رومی، تراورتن است.
زیرا از آنجا که این سنگ تخلخل بالایی دارد هم از چسبندگی خوبی برخوردار است و هم وزن کمتری دارد.
علاوه بر این دربرابر شرایط مختلف آب و هوایی سازگارند و برخلاف سنگ مرمریت که دربرابر نورخورشید تغییر رنگ نمی دهد.
دیگر کاربردهای آن عبارتند از:
- مصنوعات و تزیینات سنگی
- قرنیز دیواری
- سنگ بغل پله
- کفپوش
به علت ساختار لایه لایه و متخلخل این سنگ ها احتمال سرخوردن در کفپوش تراورتن کمتر است.
البته از آنجا که سنگ متخلخلی است و مقاومت کمی دارد، به طور کلی سنگ مناسبی برای کفپوش نیست و تنها درموارد خاص مانند همخوانی با فضا برای کف استفاده می‌شود.
کانتر
در این صورت از اسلب این سنگ استفاده می شود.
در سرویس بهداشتی نیز به کار برده می شود.
معادن سنگ تراورتن در ایران و دنیا
همانطور که در قسمت تاریخچه بیان شد، تراورتن از جمله سنگ های فراوان در ایران و ایتالیا است.
حال در ایران استان مرکزی شهرستان محلات رتبه اول در استخراج سنگ تراورتن را تصاحب کرده اند.
زیرا تعداد زیادی از بهترین سنگ های تراورتن در ایران مانند تراورتن عباس آباد از معادن موجود در این شهر استخراج می شود.
از جمله سنگ های تراورتن این منطقه می توان به سنگ عباس آباد، تراورتن آتشکوه، تراورتن دره بخاری و….اشاره کرد.
همچنین از معادن مناطق دیگری از کشور نیز مانند اصفهان، آذربایجان غربی، یزدو…نیز این سنگ قابل استخراج است.
کلام آخر:
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سنگ تراورتن درتنوع رنگ،مزایا و معایب با سایر سنگ ها با مصالح مختلف و سایر مشخصاتی که مد نظر شما عزیزان قرار گرفته است می توانید از طریق وب سایت شرکت سدید سنگ سورنا با کارشناسان این مجموعه در ارتباط باشید و اطلاعات خود را کسب نمائید.